ਚਿਹਰਾ ਸਰੋਤ :
ਪੰਜਾਬੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਕੋਸ਼, ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ ਬਿਊਰੋ, ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ।
ਚਿਹਰਾ (ਨਾਂ,ਪੁ) ਮੂੰਹ ਦਾ ਸਾਮ੍ਹਣੇ ਵੱਲ ਦਾ ਹਿੱਸਾ
ਲੇਖਕ : ਕਿਰਪਾਲ ਕਜ਼ਾਕ (ਪ੍ਰੋ.),
ਸਰੋਤ : ਪੰਜਾਬੀ ਸਭਿਆਚਾਰ ਸ਼ਬਦਾਵਲੀ ਕੋਸ਼, ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ ਬਿਊਰੋ, ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ।, ਹੁਣ ਤੱਕ ਵੇਖਿਆ ਗਿਆ : 6609, ਪੰਜਾਬੀ ਪੀਡੀਆ ਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਮਿਤੀ : 2014-01-24, ਹਵਾਲੇ/ਟਿੱਪਣੀਆਂ: no
ਚਿਹਰਾ ਸਰੋਤ :
ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪੰਜਾਬੀ ਕੋਸ਼ (ਸਕੂਲ ਪੱਧਰ), ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ ਬਿਊਰੋ, ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ।
ਚਿਹਰਾ [ਨਾਂਪੁ] ਮੁੱਖ, ਮੁਖੜਾ , ਮੂੰਹ; ਰੂਪ , ਸ਼ਕਲ, ਸੂਰਤ
ਲੇਖਕ : ਡਾ. ਜੋਗਾ ਸਿੰਘ (ਸੰਪ.),
ਸਰੋਤ : ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਪੰਜਾਬੀ ਕੋਸ਼ (ਸਕੂਲ ਪੱਧਰ), ਪਬਲੀਕੇਸ਼ਨ ਬਿਊਰੋ, ਪੰਜਾਬੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ, ਪਟਿਆਲਾ।, ਹੁਣ ਤੱਕ ਵੇਖਿਆ ਗਿਆ : 6599, ਪੰਜਾਬੀ ਪੀਡੀਆ ਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਮਿਤੀ : 2014-02-24, ਹਵਾਲੇ/ਟਿੱਪਣੀਆਂ: no
ਚਿਹਰਾ ਸਰੋਤ :
ਗੁਰੁਸ਼ਬਦ ਰਤਨਾਕਾਰ ਮਹਾਨ ਕੋਸ਼, ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ ਪੰਜਾਬ ਪਟਿਆਲਾ।
ਚਿਹਰਾ. ਫ਼ਾ
ਸੰਗ੍ਯਾ—ਮੁਖ (Face). ੨ ਛਬਿ. ਸ਼ੋਭਾ। ੩ ਸ਼ਰੀਰ ਦੇ ਚਿੰਨ੍ਹ ਚਕ੍ਰ ਦਾ ਹੁਲੀਆ. ਦੇਖੋ, ਚਿਹਰਾ ਲਿਖਣਾ.
ਲੇਖਕ : ਭਾਈ ਕਾਨ੍ਹ ਸਿੰਘ ਨਾਭਾ,
ਸਰੋਤ : ਗੁਰੁਸ਼ਬਦ ਰਤਨਾਕਾਰ ਮਹਾਨ ਕੋਸ਼, ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ ਪੰਜਾਬ ਪਟਿਆਲਾ।, ਹੁਣ ਤੱਕ ਵੇਖਿਆ ਗਿਆ : 6479, ਪੰਜਾਬੀ ਪੀਡੀਆ ਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਮਿਤੀ : 2014-12-30, ਹਵਾਲੇ/ਟਿੱਪਣੀਆਂ: no
ਚਿਹਰਾ ਸਰੋਤ :
ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਸ਼ਵ ਕੋਸ਼–ਜਿਲਦ ਨੌਵੀਂ, ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ ਪੰਜਾਬ
ਚਿਹਰਾ : ਸਿਰ ਦੇ ਅਗਲੇ ਹਿੱਸੇ ਨੂੰ ਚਿਹਰਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਵਾਲੇ ਪ੍ਰਾਣੀਆਂ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਉੱਤੇ ਦੇਖਣ ਅਤੇ ਸੁੰਘਣ ਦੇ ਅੰਗ (ਗਿਆਨ-ਇੰਦਰੀਆਂ) ਮੂੰਹ ਅਤੇ ਜਬਾੜ੍ਹੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।
ਏਪ-ਵਰਗੇ ਮਨੁੱਖਾਂ ਤੋਂ ਅਜੋਕੇ ਮਨੁੱਖ (ਹੋਮੋ ਸੇਪੀਐਨ) ਤੱਕ ਵਿਕਾਸ ਦੌਰਾਨ ਸਿਰ ਦੇ ਆਕਾਰ ਦੀ ਤੁਲਨਾ ਵਿਚ ਚਿਹਰਾ ਲਗਾਤਾਰ ਛੋਟਾ ਹੁੰਦਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਜਿੱਥੇ ਦਿਮਾਗ਼ ਅਤੇ ਮਗਜ਼-ਖੋਲ ਤਕਰੀਬਨ ਦੁੱਗੜੇ ਆਕਾਰ ਦੇ ਹੋ ਗਏ, ਉੱਥੇ ਜਬਾੜ੍ਹੇ ਅਤੇ ਦੰਦ ਛੋਟੇ ਅਤੇ ਬਣਤਰ ਵਿਚ ਸਾਧਾਰਨ ਹੁੰਦੇ ਗਏ। ਇਸ ਦੇ ਸਿੱਟੇ ਵਜੋਂ ਚਿਹਰਾ ਮੱਥੇ ਤੋਂ ਹੇਠਾਂ ਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਜਬਾੜ੍ਹੇ ਦੇ ਦੰਦਾਂ ਵਾਲੇ ਹਿੱਸੇ ਦੇ ਖਿਸਕਣ ਨਾਲ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਦੋ ਖ਼ਾਸ ਲੱਛਣ ਨਜ਼ਰ ਆਉਣ ਲੱਗੇ-ਇਕ ਬਾਹਾਰ ਨੂੰ ਉੱਭਰਵਾਂ ਨੱਕ ਅਤੇ ਦੂਜਾ ਪ੍ਰਤੱਖ ਦਿਸਦੀ ਠੋਡੀ।
ਚਿਹਰੇ ਦਾ ਆਕਾਰ ਘਟਣ ਅਤੇ ਬੁੱਧੀ ਵਧਣ ਨਾਲ ਮਨੁੱਖ ਨੇ ਵੱਡੇ ਵੱਡੇ, ਹਾਥੀ ਵਰਗੇ ਦੰਦਾਂ ਤੋਂ ਕੰਮ ਲੈਣਾ ਬੰਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਸਰੀਰ ਸਿੱਧਾ ਹੋ ਜਾਣ ਕਰਕੇ ਚਿਹਰੇ ਦਾ ਆਕਾਰ ਛੋਟਾ ਅਤੇ ਅੱਗੇ ਵੱਲ ਨੂੰ ਵਧਾ ਘਟਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਗਿਆ। ਕਿਉਂਕਿ ਹੁਣ ਸਿਰ ਸਿੱਧੀ ਰੀੜ੍ਹ ਦੀ ਹੱਡੀ ਉੱਤੇ ਚੰਗੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਟਿਕ ਸਕਦਾ ਸੀ।
ਵਿਕਾਸ ਦੇ ਦੌਰਾਨ ਮਨੁੱਖੀ ਜਾਤੀਆਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਕਈ ਨਸਲੀ ਫ਼ਰਕ ਆ ਗਏ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਚਿਹਰੇ ਦੇ ਲੱਛਣਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ਤੇ ਮਨੁੱਖ ਜਾਤੀ ਦੇ ਤਿੰਨ ਮੁੱਖ ਗਰੁੱਪ ਬਣੇ : ਕੁਕਾਸੋ (Caucasoid), ਮੰਗੋਲੀਆ (Mongoliod) ਅਤੇ ਨੀਗਰੋ (Negroid)।
ਕੁਕਾਸੋ ਚਿਹਰਾ ਆਮ ਤੌਰ ਤੇ ਲੰਮਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਚੌੜਾਈ ਦਰਮਿਆਨੇ ਆਕਾਰ ਦੀ ਹੈ, ਨੱਕ ਉਭਰਵਾਂ ਤੇ ਨੱਕ ਦੀ ਘੋੜੀ ਉੱਚੀ ਤੇ ਬੁਲ੍ਹ ਪਤਲੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ; ਆਦਮੀ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਉੱਤੇ ਵਾਲ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਮੁਹਾਂਦਰੇ ਦੀ ਦਿੱਖ ਸਿੱਧੀ ਜਾਂ ਉੱਤਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਮੰਗੋਲੀਆ ਗਰੁੱਪ ਦੇ ਚਿਹਰੇ ਦੀ ਲੰਬਾਈ ਦਰਮਿਆਨੀ ਤੇ ਚੌੜਾਈ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਗਲੇ ਦੀਆਂ ਹੱਡੀਆਂ ਉਭਰਵੀਆਂ, ਜਬਾੜ੍ਹਾ ਤੇ ਨੱਕ ਚੌੜਾ ਤੇ ਨੱਕ ਦੀ ਘੋੜੀ ਨੀਵੀਂ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਅੱਖ ਦਾ ਅੰਦਰਲਾ ਕੋਨਾ ਚਮੜੀ ਨਾਲ ਢੱਕਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਚਿਹਰੇ ਉੱਤੇ ਵਾਲ ਘੱਟ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਮੁਹਾਂਦਰੇ ਦੀ ਦਿੱਖੀ ਚਪਟੀ ਤੇ ਸਿੱਧੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਨੀਗਰੋ ਗਰੁੱਪ ਦਾ ਚਿਹਰਾ ਛੋਟਾ ਤੇ ਪਤਲਾ, ਨੱਕ ਚੌੜਾ ਤੇ ਨੱਕ ਦੀ ਘੋੜੀ ਨੀਵੀਂ, ਬੁੱਲ੍ਹ ਮੋਟੇ ਤੇ ਜਬਾੜ੍ਹੇ ਬਾਹਰ ਨੂੰ ਨਿਕਲੇ ਹੋਏ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਜਿਸ ਨਾਲ ਚਿਹਰਾ ਅੱਗੇ ਵੱਲ ਤੇ ਉੱਪਰ ਨੂੰ ਮੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਚਿਹਰੇ ਉੱਤੇ ਵਾਲ ਘੱਟ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਕਈ ਵਾਰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਲੱਛਣਾਂ ਤੋਂ ਕੁਝ ਵੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਵੀ ਮਿਲਦੀਆਂ ਹਨ।
ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਵੱਡੇ ਹੋਣ ਸਮੇਂ ਚਿਹਰੇ ਅਤੇ ਦਿਮਾਗ਼ ਦਾ ਵਾਧਾ ਵੱਖ ਵੱਖ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਤਕਰੀਬਨ 6 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿਚ ਹੀ ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਦਿਮਾਗ਼ ਅਤੇ ਮਗਜ਼-ਖੋਲ ਪੂਰੇ ਆਕਾਰ ਦਾ 90% ਵਧ ਚੁੱਕੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਪ੍ਰੰਤੂ ਚਿਹਰਾ ਬੜੀ ਹੌਲੀ ਹੌਲੀ ਵੱਡਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਜਨਮ ਸਮੇਂ ਚਿਹਰੇ ਦਾ ਆਕਾਰ ਮਗਜ਼-ਖੋਲ ਦੇ ਆਕਰ ਦਾ ਪੰਜਵਾਂ ਹਿੱਸਾ ਪਰ ਬਾਲਗ਼ ਆਦਮੀ ਵਿਚ ਇਹ ਤਕਰੀਬਨ ਅੱਧਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਚਿਹਰਾ ਡੂੰਘਾਈ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਲੰਬਾਈ ਵਿਚ ਉਸ ਤੋਂ ਘੱਟ ਅਤੇ ਚੌੜਾਈ ਵਿਚ ਸਭ ਤੋਂ ਘੱਟ ਵਧਦਾ ਹੈ। ਔਰਤ ਦੇ ਮੁਕਾਬਲੇ ਵਿਚ ਆਦਮੀ ਦਾ ਚਿਹਰਾ ਸਖ਼ਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਹ. ਪੁ.––ਐਨ. ਬ੍ਰਿ. 9 : 27
ਲੇਖਕ : ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ,
ਸਰੋਤ : ਪੰਜਾਬੀ ਵਿਸ਼ਵ ਕੋਸ਼–ਜਿਲਦ ਨੌਵੀਂ, ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ ਪੰਜਾਬ, ਹੁਣ ਤੱਕ ਵੇਖਿਆ ਗਿਆ : 5241, ਪੰਜਾਬੀ ਪੀਡੀਆ ਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਮਿਤੀ : 2016-03-21, ਹਵਾਲੇ/ਟਿੱਪਣੀਆਂ: no
ਚਿਹਰਾ ਸਰੋਤ :
ਪੰਜਾਬੀ ਕੋਸ਼ ਜਿਲਦ ਦੂਜੀ (ਖ ਤੋਂ ਵ)
ਚਿਹਰਾ, (ਫ਼ਾਰਸੀ : ਚਿਹੁਰਾ, 
) \ ਪੁਲਿੰਗ : ੧. ਸਿਰ ਦਾ ਸਾਹਮਣੇ ਵਾਲਾ ਹਿੱਸਾ, ਮੁਖ, ਮੂੰਹ, ਸ਼ਰੀਰ ਦਾ ਚਿਹਨ ਚੱਕਰ : ‘ਤਿੱਖੇ ਨਕਸ਼ ਕਿਤਾਬੀ ਚਿਹਰਾ ਵੱਡੀ ਅਕਲ ਦਾਨਾਈ’ (ਬੀਨ ਬਾਦਸ਼ਾਹਜ਼ਾਦੀ); ੨. ਕਿਸੇ ਚੀਜ਼ ਦਾ ਅਗਲਾ ਹਿੱਸਾ, ਅੱਗਾ; ੩. ਛਬ, ਸ਼ੋਭਾ; ੪. ਕਾਗਜ਼ ਮਿੱਟੀ ਜਾਂ ਧਾਤ ਆਦਿ ਦਾ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਕਿਸੇ ਦੇਵਤਾ ਦਾਨੋ ਆਦਿ ਦੀ ਸ਼ਕਲ ਦਾ ਸਾਂਚਾ ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਾਂਗ ਭਰਨ ਵੇਲੇ ਮੂੰਹ ਉਤੇ ਚੜ੍ਹਾਉਂਦੇ ਹਨ, ਅਕਸਰ ਬੱਚੇ ਵੀ ਮਨ ਪਰਚਾਵੇ ਲਈ ਲਾ ਲੈਂਦੇ ਹਨ
–ਚਿਹਰਾ ਉੱਡਣਾ, ਮੁਹਾਵਰਾ : ਹੈਰਾਨੀ ਜਾਂ ਚਿੰਤਾ ਨਾਲ ਮੂੰਹ ਦਾ ਰੰਗ ਪੀਲਾ ਪੈਣਾ
–ਚਿਹਰਾ ਉਤਰਨਾ, ਚਿਹਰਾ ਉਤਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੋਣਾ, ਮੁਹਾਵਰਾ : ਚਿੰਤਾ ਜਾਂ ਬੀਮਾਰੀ ਵਿੱਚ ਚਿਹਰੇ ਦੀ ਲਾਲੀ ਉਡ ਜਾਣਾ, ਉਦਾਸ ਚਿੱਤ ਹੋਣਾ
–ਚਿਹਰਾ ਸ਼ਾਹੀ, ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ : ਚਿਹਰੇ ਸ਼ਾਹੀ
–ਚਿਹਰਾ ਪੀਲਾ ਪੈਣਾ, ਮੁਹਾਵਰਾ : ਮੂੰਹ ਦਾ ਰੰਗ ਉੱਡਣਾ
–ਚਿਹਰਾ ਬੱਗਾ ਹੋਣਾ, ਮੁਹਾਵਰਾ : ਡਰ ਜਾਂ ਚਿੰਤਾ ਨਾਲ ਮੂੰਹ ਤੋਂ ਲਾਲੀ ਉੱਡ ਜਾਣਾ
–ਚਿਹਰਾ ਬਦਲਣਾ, ਮੁਹਾਵਰਾ : ਚਿਹਰੇ ਦਾ ਰੰਗ ਬਦਲਣਾ, ਮੂੰਹ ਦਾ ਰੰਗ ਉੱਡਣਾ
–ਚਿਹਰਾ ਮੁਹਰਾ, ਪੁਲਿੰਗ : ਮੂੰਹ ਆਦਿ ਦਾ ਰੰਗ ਰੂਪ ਤੇ ਨਕਸ਼
–ਚਿਹਰਾ ਲਾਲ ਹੋਣਾ, ਮੁਹਾਵਰਾ : ਸ਼ਰਮ ਜਾਂ ਗੁੱਸੇ ਨਾਲ ਚਿਹਰੇ ਦਾ ਰੰਗ ਭਖ ਜਾਣਾ
–ਚਿਹਰਾ ਲਾਲ ਹੋ ਜਾਣਾ, ਮੁਹਾਵਰਾ : ਗੁੱਸੇ ਜਾਂ ਖੁਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਲਾਲੀ ਚੜ੍ਹ ਜਾਣਾ
–ਚਿਹਰਾ ਲਿਖਣਾ, ਮੁਹਾਵਰਾ : ਨੌਕਰ ਰੱਖਣ ਵੇਲੇ ਕਿਸੇ ਦੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਿਖਣਾ
–ਚਿਹਰੇ ਉੱਤੇ ਰੌਣਕ ਨਾ ਰਹਿਣਾ, ਅਖੌਤ : ਮੂੰਹ ਦਾ ਨੂਰ ਉੱਡ ਜਾਣਾ, ਮੂੰਹ ਪੀਲਾ ਹੋ ਜਾਣਾ, ਰੰਗ ਫੱਕ ਹੋ ਜਾਣਾ
–ਚਿਹਰੇ ਸ਼ਾਹੀ, (ਰੁਪਇਆ), ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ (ਉਹ ਰੁਪਇਆ): ਜਿਸ ਉੱਤੇ ਬਾਦਸ਼ਾਹ ਦਾ ਚਿਹਰਾ ਉਕਰਿਆ ਹੋਇਆ ਹੋਵੇ
–ਚਿਹਰੇ ਤੇ ਕਾਲਖ਼ ਫਿਰ ਜਾਣਾ, ਮੁਹਾਵਰਾ : ੧. ਮੂੰਹ ਮੁਰਝਾ ਜਾਣਾ; ੨. ਕਲੰਕਤ ਹੋਣਾ
–ਚਿਹਰੇਦਾਰ, ਪੁਲਿੰਗ : ਸ਼ਾਹੀ ਸਿੱਕਾ, ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਰੁਪਈਆ; ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ : ਚਿਹਰੇਸ਼ਾਹੀ
–ਚਿਹਰੇ ਦਾ ਰੰਗ ਉੱਡਣਾ, ਮੁਹਾਵਰਾ : ਡਰ, ਸ਼ਰਮ ਜਾਂ ਰੰਜ ਨਾਲ ਚਿਹਰਾ ਸਫ਼ੈਦ ਹੋ ਜਾਣਾ, ਡਰ ਜਾਣਾ, ਸ਼ਰਮਾ ਜਾਣਾ
ਲੇਖਕ : ਭਾਸ਼ਾ ਵਿਭਾਗ, ਪੰਜਾਬ,
ਸਰੋਤ : ਪੰਜਾਬੀ ਕੋਸ਼ ਜਿਲਦ ਦੂਜੀ (ਖ ਤੋਂ ਵ), ਹੁਣ ਤੱਕ ਵੇਖਿਆ ਗਿਆ : 504, ਪੰਜਾਬੀ ਪੀਡੀਆ ਤੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਤ ਮਿਤੀ : 2024-02-07-11-37-25, ਹਵਾਲੇ/ਟਿੱਪਣੀਆਂ:
ਵਿਚਾਰ / ਸੁਝਾਅ
Please Login First
